Aşk mı Para mı?

Bazen hayat karşımıza böyle zor seçimler çıkarır. Bunun sadece ikili ilişkiler konusunda yaşandığını sanıyorsanız yanılıyorsunuz. Gelin size çeviri alanında bu ikilemin başıma nasıl geldiğini anlatayım.

Tercihimi mümkün olduğunca polisiye ya da fantastik bilimkurgu romanlar çevirmekten yana kullandığımı daha önce de yazmıştım. Bir edebiyat çevirmeninin kitap seçerken ya da çeviriye başlamadan önce ilk dikkat etmesi gereken şeyin, hangi türde yayınları sevdiğini belirlemesi ve o alandaki yapıtları çevirmeye çalışması olduğunu söylemiştim. Elbette benim de sırf para kazanmak için sevmediğim türde çeviriler yaptığım zamanlar oldu. Her ne kadar ilk başta önyargılı yaklaşsam da, bir süre sonra çeviri sürecinde düşüncemin değiştiği kitaplar ve türler de oldu. Ama bunun aksini çok yoğun bir şekilde son çevirimde yaşadığımı itiraf etmeliyim.

Peşi sıra gelen polisiye/gerilim çevirilerimin ardından yine yayınevine aynı türde alacağım kitabın heyecanıyla gittiğimde editör bana tuğla gibi kalın, itici bir hardcover kapağı olan bir roman uzattı. Polisiye olmadığını kitabın kapağındaki manzara resminden hemen anlamıştım. Gözüm kitabın yazarına gitti. O tarz kitap okumasam da, bu ismi bestseller listelerinden çok iyi tanıyordum. Çok iyi satan bir yazardı ama o tarz kitaplar hiç okumazdım ben. Editör boş gözlerle baktığımı görünce, “biraz para kazan istedim” dedi. Açıkçası insan fazla seçici ve idealist olup, hep sevdiği tarzda yayınlar çevirdiği zaman –özellikle de o tarz tutulan bir tür değilse- sonunda geldiği nokta bu olabiliyor :) Dürüst olmak gerekirse, bu kitap sayesinde şu ana kadar çevirdiğim kitapların hepsinden daha fazla kazanma şansım olabilirdi. Hem bir kitap için sevmediğim, daha doğrusu denemediğim, bir türde çeviri yapsam n’olurdu ki? Olsa olsa tarzını bilmediğim bu yazarın üslubuna alışma süreci geçirirdim o kadar, diye düşündüm. Ama hemen kabul etmedim. “Ben bir alayım bu kitabı, evde inceleyim, size kararımı bildiririm” dedim. Herhalde editör onca senelik editörlük yaşamında böyle tok çevirmen görmemiştir :) Diğer çevirmenlerin balıklama atlayacağı, hatta özellikle o yazarın kitaplarını almak için editöre istekte bulundukları bir yazardı bu. Ama benim katı prensiplerim enikonu incelemeden o kitabı kabul etmeme engel oluyordu işte.

Sonuç olarak, kitabı kabul ettim. Söz verdiğim tarihe de yetiştirdim. Ama yeni bir yazarın ve türün farkını zaman zaman yoğun olarak hissettim. Ve çok sıkıldım. Polisiyenin o gerilim dolu, heyecanlı havasını aradım. Beni çeviriyi bırakıp, gece gündüz demeden bitirene kadar kitabı okumaya zorlayan o merak duygusunu aradım. Ama kitabın rutin havasından ne kadar sıkılsam da, iş etiği gereği elimden gelenin en iyisini yaptım, içime sinen bir çeviri teslim ettim. Böylesine uzun bir kitabın son okuması bazen çevirisinden sıkıcı olabiliyor ama insan sanki bir süre sonra, üzerinde aylarca çalıştığı kitaba da alışıyor. Yalnız, beni en çok şaşırtan şey –aslında kendi kitap satışlarını baltalayan çevirmen olmak istemiyorum ama- bu yazarın kitaplarının nasıl bu kadar çok sevilip, yüz binler sattığıydı. Yazarın adını vermek, hatta ima etmek bile istemiyorum, çünkü çok seveni var, kimseyi kırmak istemem. Ama dikkatimi çeken en önemli detay, yazarın önce bir mekana ve bir iki karaktere yoğunlaşıp, sonra onları uzunca bir süre terk etmesi. Bu yoğunlaştığı zamanlarda da herhangi bir heyecandan bahsetmek zor. Mesela, okura yaklaşık 30-40 sayfa boyunca gerçekleşmesi beklenen bir olaydan bahsediyor. O olayın gerçekleşme anı geldiğinde ise okuyucuya en ufak bir detay vermiyor ve oldubittiye getirip chapter’ı bitiriyor. Daha sonra başka bir chapter’da o karakterlerle karşılaştığımızda ise olayın çoktan bitmiş olduğunu anlıyoruz. İnsan ister istemez detayları duymak istiyor ama hevesi kursağında kalıp diğer bölümle devam ediyor. Size burada adını vermediğim bir yazarın eleştirisini yapmak istemiyorum ama bol miktarda tespitim oldu. Tek bir kitapla karar vermemelisin desem de kendime, tarzını az çok anladığımı ve bana hitap etmediğini biliyorum. Ama satış rakamlarını görünce bu sıkıntıya değer diyebilmeyi umuyorum.

Siz olsanız ne yapardınız? Aşkı mı parayı mı seçerdiniz?

Merak etmiyor değilim…

:)